Decydując się na rozstanie, małżonkowie często rezygnują z definitywnej formy zakończenia związku, jaką jest rozwód, na rzecz separacji. Jest ona z wielu powodów lepszą alternatywą. Główny to taki, że nie jest krokiem ostatecznym i zawsze można wystąpić do sądu o jej zniesienie. Chociaż z drugiej strony, separacja może być czasem niewystarczająca, na przykład jeśli definitywnie nie chcemy już mieć partnerem nic wspólnego i chcemy całkowicie rozwiązać małżeństwo.
Separacja podobnie, jak rozwód, może być uregulowana prawnie. Wystarczy, że jeden ze współmałżonków lub obydwoje złożą wniosek w sądzie. Orzeczenie separacji łączy się z ustanowieniem rozdzielczości majątkowej oraz rozstrzygnięciem władzy rodzicielskiej, a także zasądzeniem alimentów. Rozwiązana zostaje też kwestia mieszkaniowa. Separacja jest stanem niezwykle wygodnym dla małżonków, gdyż z jednej strony uchyla wspólnotę, dając im przy tym wolność, której w istocie sami się domagali, a z drugiej strony nie rozwiązuje małżeństwa. Zawsze jest zatem możliwość powrotu. Separację uzyskać jest też łatwiej niż rozwód. Jednak, jak się okazuje, nie zawsze można ją dostać.
Kiedy separacja jest niedopuszczalna? Są pewne sytuacje, w których sąd może oddalić wniosek o separację. Pierwsza z nich to taka, kiedy na skutek separacji mogłoby ucierpieć dobro dzieci. W praktyce chodzi o przypadki, w których separacja mogłaby bardzo negatywnie wpłynąć na sytuację dziecka, np. jeśli jest ono przewlekle chore albo jeśli jest niepełnosprawne i wymaga stałej opieki zarówno ojca, jak i matki.
Inna sytuacja, kiedy separacja jest niedopuszczalna to taka, kiedy jej zasądzenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Pod tym określeniem kryje się szereg różnych sytuacji życiowych, które zazwyczaj mają związek z aspektami etycznymi. Jeśli na przykład jeden ze współmałżonków zdradził drugiego, a teraz domaga się separacji, tymczasem drugi współmałżonek na skutek tejże zdrady podupadł psychicznie, separacja może nie być zasądzona. Inna sytuacja to taka, w której jeden ze współmałżonków jest nieuleczalnie chory, albo z innej przyczyny wymaga ciągłej pomocy od współmałżonka, a separacja mogłaby stanowić dla niego dużą krzywdę. Wtedy również separacja jest niedopuszczalna. W przypadkach, w których jeden ze współmałżonków żąda separacji, ale to miałoby służyć odwetowi, szykanowaniu, prześladowaniu czy innym moralnie wątpliwym celom, również separacja może nie być orzeczona.