Sprawy spadkowe co do zasady nie należą do spraw łatwych i w pełni zrozumiałych dla przeciętnego człowieka. Nie zawsze też zastanawiamy się nad nimi w codziennym życiu i nawet podejmując ważne decyzje nie mamy świadomości jakie skutki prawne wywołują, zwłaszcza jeśli chodzi o prawo spadkowe. Podobnie rzecz wygląda w odniesieniu do rozwodu, separacji czy ustanowienia rozdzielności majątkowej – czyli intercyzy. Konsekwencje prawne są odmienne, jeśli chodzi o samą intercyzę, natomiast analogiczne w sytuacji rozwodu i separacji.

W przypadku orzeczenia separacji małżonek nie dziedziczy po zmarłym.Jak zatem przedstawia się kwestia separacji w zakresie dziedziczenia? Zasady dotyczące dziedziczenia są w przypadku małżeństwa jednoznaczne: po śmierci jednego z małżonków, drugi ustawowo dziedziczy po nim połowę majątku, drugą połowę zaś rozdziela się równo pomiędzy dzieci. W skład tak zwanej masy spadkowej wchodzi wszystko to co zmarły posiadał za życia, ale także, o czym nie zawsze pamiętamy, jego zobowiązania finansowe. Dopóki małżeństwo trwa, to znaczy nie został orzeczony ani rozwód, ani separacja, obowiązują właśnie te reguły dziedziczenia spadku. Natomiast jeśli wcześniej nastąpił rozwód, bądź orzeczona przez sąd separacja, ponieważ związek małżeński prawnie nie istnieje, nie ma też dziedziczenia po zmarłym, spadek w całości otrzymują dzieci, a jeśli ich nie ma, dalsi krewni w kolejności określonej przez ustawę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdu zmarły pozostawił testament, jego moc prawna jest bowiem wtedy decydująca i jeśli zmarły zapisał spadek małżonkowi, z którym pozostawał w separacji, to oczywiście testament zostanie wypełniony.

Należy zwrócić uwagę, że kwestia dziedziczenia może być różna w zależności od tego czy mamy do czynienia z separacją faktyczną czy prawną. Często bowiem dwoje ludzi podejmuje decyzję o rozstaniu, żyją autentycznie osobno, ale nie przeprowadzili separacji przez sąd. W takim wypadku wobec prawa są nadal małżeństwem, a zatem dziedziczą po sobie nawzajem. Zainteresowanie budzi też niekiedy kwestia wspomnianej wcześniej intercyzy w kontekście dziedziczenia. Otóż rozdzielność majątkowa nie ma żadnego znaczenia w odniesieniu do ewentualnego spadku, nawet jeśli została przeprowadzona sądownie, małżeństwo przecież istnieje nadal.

Sytuacja komplikuje się nieco, jeśli jeden z małżonków zmarł w trakcie postępowania sądowego o separację. Przepisy stanowią, że drugi z małżonków jest wyłączony z dziedziczenia, jeżeli to zmarły wniósł sprawę o separację, zażądał obciążenia winą za rozpad pożycia małżeńskiego współmałżonka i to żądanie było w pełni uzasadnione w danych okolicznościach. Gdyby takowego żądania uznania winy nie było, nie może być mowy o wyłączeniu z dziedziczenia.