Według polskiego kodeksu prawnego separacja formalna to rozkład pożycia małżeńskiego, który zostaje orzeczony przez sąd. Separacja formalna niesie za sobą podobne konsekwencje jak rozwód, aczkolwiek istnieje również szereg różnic, o których warto wiedzieć.
Przesłanki separacji i rozwodu
Prawo polskie wyraźnie różnicuje rozwód i separację również pod względem wnioskodawcy. Wniosek o separację może złożyć zarówno małżonek niewinny jak i małżonek wyłącznie winny rozpadowi małżeństwa. W przypadku rozwodu, ta druga opcja jest niedozwolona.
Wnioskodawca
Zarówno o rozwód jak i separację należy wnioskować do sądu, który podczas rozprawy rozstrzyga o wyniku sprawy. Jednakże, aby sprawa trafiła do sądu muszą być odpowiednie przesłanki. W przypadku rozwodu małżonkowie muszą udowodnić zupełny i trwały rozpad małżeństwa. Nieco inaczej jest w przypadku separacji. W tym drugim wypadku wystarczy, że małżonkowie udowodnią jedynie zupełny rozkład małżeństwa. Tym samym sądowe uzyskanie separacji jest znacznie prostsze niż uzyskanie rozwodu.
Szybkość postępowania
Kolejną różnicą jest szybkość postępowania. W przypadku separacji, o ile małżeństwo nie posiada dzieci, postępowanie najczęściej kończy się już po pierwszej rozprawie. W przypadku rozwodu często koniecznych jest co najmniej kilka rozpraw, szczególnie wtedy, gdy ma zostać orzeczona wina jednej ze stron.
Koszty postępowania
Zarówno w przypadku separacji jak i rozwodu należy liczyć się z kosztami. W ich poczet należy wliczyć opłatę za poradę i przedstawicielstwo prawne oraz opłatę sądową. Ta ostatnia w przypadku rozprawy separacyjnej wynosi 100 zł, a w przypadku rozwodu min. 600 zł.
Przerwanie trwałości związku
W polskim prawie istnieją wyraźne różnice pomiędzy pojęciem rozwodu a separacją. Najważniejszą z nich jest trwały rozpad małżeństwa. W przypadku rozwodu sąd orzeka rozwiązanie związku, natomiast separacja powoduje jedynie jego „zawieszenie”. Z tego zapisu prawnego wynikają inne różnice prawne.
Prawo do zawarcia nowego związku małżeńskiego
Sądowe orzeczenie separacji uwalnia małżonków od zawartej w przysiędze wierności małżeńskiej oraz wynikającego ze stanu małżeńskiego obowiązku pożycia. Zapis taki jest równoznaczny z zapisem w przypadku rozwodu. Warto jednak wspomnieć, że w przypadku separacji, pomimo zwolnienia z wyżej wspomnianych obowiązków, nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Należy pamiętać, że separacja nie rozwiązuje prawnie małżeństwa.
Prawo do zmiany nazwiska
Kolejną różnicą między separacją a rozwodem jest możliwość zmiany nazwiska. W przypadku rozwodu byli małżonkowie mogą pozostać przy nazwisku z czasu małżeństwa lub je zmienić na przedmałżeńskie. W przypadku separacji nie ma takiego wyboru.
Obowiązek alimentacyjny
W przypadku rozwodu, podczas którego zostaje narzucony jednemu z małżonków obowiązek alimentacyjny w stosunku do współmałżonka, okres płacenia alimentów jest prawnie ograniczony do lat pięciu. Warto przy tym wiedzieć, że w uzasadnionych okolicznościach można wnioskować o przedłużenie okresu alimentacyjnego. W przypadku separacji nie ma prawnie określonego czasu, kiedy kończy się obowiązek alimentacyjny.
Obowiązek pomocy
Polski kodeks prawny narzuca na małżonków z orzeczoną separacją obowiązek pomocy, jeśli wymagają tego „względy słuszności. W przypadku rozwodu nie istnieje tego rodzaju zapis. Należy jednak stwierdzić, że bardzo trudno jest sądownie domagać się pomocy od drugiego małżonka, ponieważ nie ma jasno sformułowania prawnego dla pojęcia „względy słuszności”.